Claude Diolosa - Medycyna chinska(1), e-book

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Claude Diolosa
Chiny,kuchnia...., tajemnice medycyny
WPROWADZENIE
Większość informacji zawartych w tej ksiąŜce pochodzi z dwóch kilkugodzinnych wykładów znanego
zachodniego specjalisty tradycyjnej medycyny chińskiej Claude'a Diolosy
1
, wygłoszonych w studenckim
klubie “Rotunda” w Krakowie wiosną 1988 roku. Mając przyjemność tłumaczyć te wykłady, uczestniczyć
w kilku kursach medycyny chińskiej prowadzonych przez Claude'a Diolosę i wreszcie asystować
licznym pacjentom zwracającym się do niego o poradę, zdecydowałem się opracować zebrany materiał
w formie przystępnej dla wszystkich. Wykłady z “Rotundy” zostały przeze mnie miejscami znacznie
rozszerzone, uzupełnione przypisami i tablicami, zakończeniem oraz uwagami natury ogólnej
(dotyczącymi odbioru tradycji chińskiej w kulturze zachodniej). Zamieściłem równieŜ wybrane recepty i
przepisy kulinarne, pozwalające praktycznie stosować zalecenia tradycyjnej medycyny chińskiej.
Pragnę bardzo gorąco podziękować Claude'owi Diolosie za bezinteresowne przyjazdy do Polski
celem prowadzenia kursów tradycyjnej medycyny chińskiej i poświęcenie całego swego czasu na
diagnozowanie pacjentów oraz odpowiadanie na liczne pytania uczniów. Jestem niezwykle wdzięczny
tym wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tej ksiąŜeczki, a więc Robertowi Zawiślakowi za
cenne uwagi i merytoryczne przeglądnięcie tekstu, Małgorzacie Knapik za spisanie z taśmy mojego
tłumaczenia wykładów z “Rotundy”, co zainspirowało mnie do ich opracowania. Bardzo dziękuje przede
wszystkim Michalinie – poświęcającej kaŜdą swą chwilę medycynie chińskiej, Piotrowi Lisowskiemu i
Robertowi Skawińskiemu ze Studenckiego Koła Homeopatycznego Akademii Medycznej w Krakowie za
zapraszanie Claude'a Diolosy do Polski i trud organizowania kursów.
Tekst ten poświęcony jest głównie sztuce odŜywiania się i gotowania w sposób słuŜący zdrowiu i
wzmocnieniu ciała. Tematyka ta przedstawiona została z punktu widzenia medycyny chińskiej,
jednakŜe z odniesieniami do naszej tradycji. Szersze omówienie niektórych zagadnień tradycyjnej
medycyny chińskiej, szczególnie w zakresie akupunktury znaleźć moŜna w ksiąŜce J.R. Worsley'a
Rozmowy o akupunkturze
, wydanej przez KAW w 1986 r., przejrzyście i popularnie, a zarazem
fachowo, wprowadzającej w podstawy tego systemu.
Bez względu na kraj i miejsce tradycyjna wiedza na temat zdrowia i odŜywiania była bardzo zbliŜona
we wszystkich kulturach choć nie zawsze w równym stopniu usystematyzowana. Nie naleŜy więc
sądzić, Ŝe Chińczycy byli mądrzejsi niŜ np. Europejczycy, bowiem podobną tradycję moŜna odnaleźć i w
naszej historii. Zachowana do dziś we fragmentach jest błędnie rozumiana i niedoceniana.
Dopiero w ostatnich latach obserwować moŜna ponowne – gwałtownie rosnące – zainteresowanie
dawnymi tradycjami leczniczymi. Bierze się to z jednej strony z często spotykanej bezduszności
współczesnej medycyny leczącej jednostki chorobowe, a nie dostrzegającej cierpiącego człowieka.
Dlatego – mimo wielkich osiągnięć technicznych i diagnostycznych – w naszym cywilizowanym świecie
przybywa chorych. Leczy się bowiem objawy choroby, a nie jej przyczyny. Z drugiej strony
zaawansowana nauka, przyspieszony rozwój cywilizacyjny i egoistyczna, bezmyślna chęć
podporządkowania sobie całego środowiska przyrodniczego stwarzają coraz więcej nowych problemów
i niebezpieczeństw. Technika i nauka nie są równieŜ w stanie w sposób rzeczywisty uporać się z
dotychczasowymi kłopotami i zagroŜeniami. Wszystko to zaczęło wywoływać coraz wyraźniejszy kryzys
zaufania do dotychczasowego modelu rozwoju kultury i człowieka. Rozbudziło teŜ potrzebę studiowania
(równieŜ wśród wielu lekarzy) dawnych metod, które choć moŜe nie tak spektakularnie, to jednak nieraz
skuteczniej i bez działań ubocznych leczyły, a przede wszystkim uczyły
2
, jak Ŝyć w dobrym zdrowiu i
spokoju ducha, pokazując człowiekowi jego nieoddzielność od świata, w którym Ŝyje.
Mam nadzieję, Ŝe ksiąŜeczka ta zainspiruje czytelnika do zwrócenia większej uwagi na zwyczajne
sprawy codziennego Ŝycia. Nawet drobiazgi mają wpływ na samopoczucie i zdrowie. Informacje tu
zawarte pozwolą na zastosowanie Ŝywienia jako skutecznego środka profilaktycznego i
terapeutycznego, nieraz o równie silnym działaniu, jak lekarstwa.
WSTĘP
1
Claude Diolosa jest Francuzem zamieszkałym w RFN. Mając piętnaście lat zaczął uczyć się kuchni japońskiej pod
kierunkiem japońskiego mistrza. W pięć lat później rozpoczął studia u mistrza I. Lunga, specjalisty tradycyjnej medycyny
chińskiej, ucząc się gotować według pięciu przemian, stosować zioła i akupunkturę; studia te kontynuuje do dzisiaj. Od kilku
lat dodatkowo kształci się we Francji w Europejskim Uniwerstecie Tradycyjnej Medycyny pod kierunkiem mistrza Leong Kok
Juena, w którego rodzinie tradycja medyczna przekazywana jest nieprzerwanie od dwudziestu siedmiu pokoleń! Claude
Diolosa prowadzi od kilkunastu lat samodzielną praktykę oraz wykłada tradycyjną medycynę chińską na róŜnych kursach w
RFN, Francji, Danii, a od kilku lat i w Polsce
2
W dawnych Chinach lekarzom płacono za to, by podopieczny był zdrowy, a przestawano płacić, gdy zachorował.
Lekarz był więc równieŜ profilaktykiem i nauczycielem.
Przez wiele wieków w Europie, w naszej zachodniej tradycji, rozwijała się bardzo głęboka wiedza
duchowa i medyczna. W wiekach średnich jej ostoją stały się klasztory. JednakŜe w wyniku róŜnych
konfliktów i kolei losu mnisi zostali pozbawieni moŜliwości leczenia ludzi i stosowania tradycyjnych
terapii ziołowych. W związku z tym zaistniał rozdział między duchowością a uzdrawianiem.
Ostatnio w niektórych krajach usiłuje się ponownie powrócić do tej dawnej tradycji. Czasem wydaje
się nawet ksiąŜki zawierające tę bardzo starą wiedzę, sięgającą swymi korzeniami m.in. do
staroŜytnego Egiptu i Grecji, a rozwiniętą dalej w wiekach średnich. Studiując takie teksty, moŜna
zauwaŜyć, Ŝe zawierają one znaczny procent informacji, które równieŜ występują w Ŝywych do dziś
tradycjach wschodnich systemów medycznych, np. w medycynie chińskiej. Oczywiście europejskie
rozprawy medyczne nie stanowiły kopii systemu chińskiego, ale nie zmienia to faktu, Ŝe reprezentowały
system bardzo głęboki i zbliŜony do wschodnich. Są w Europie klasztory, w bibliotekach których moŜna
znaleźć teksty zawierające wiele informacji .dotyczących koncepcji “pięciu Ŝywiołów”
13
.
Prezentowane tu poglądy nie będą więc czymś całkowicie egzotycznym, lecz wiedzą, która została w
naszej tradycji zagubiona, a niekiedy tylko popadła w zapomnienie. śyjący przed wiekami wielcy
lekarze, jak np. Hipokrates, Awicenna czy Paracelsus, leczyli skutecznie wykorzystując znajomość
pięciu przemian, klasyfikując jedzenie w zaleŜności od róŜnych rodzajów energii. Hipokrates napisał
wiele dzieł, spośród których dwadzieścia dziewięć znanych jest do dzisiaj. Cztery z nich mówią tylko o
poŜywieniu. Wszystkie zioła, wszystkie rodzaje jarzyn, które są w nich przedstawione, są
sklasyfikowane w kategoriach czterech natur energii:
1) jako wywołujące gorąco,
2) rozgrzewające,
3) ochładzające,
4) wywołujące zimno.
Tylko wtedy, gdy rozumie się dany system, moŜna z duŜą skutecznością pracować, wykorzystując
jego dane. Bez zdolności postawienia odpowiedniej diagnozy i bez znajomości podstaw systemu
tradycyjne leczenie nie ma sensu.
Do dzisiaj jest więc dostępna ta mądrość wieków średnich, i staroŜytności europejskiej, jak równieŜ
tradycje chińska, indyjska (ajurwedyczna) i tybetańska oparte na zbliŜonych holistycznych modelach
świata i człowieka. Bazując na nich, moŜna powrócić do tradycyjnego diagnozowania i leczenia, istnieje
dalej moŜliwość ich studiowania i wykorzystania na nowo.
4
Tak więc, by uzupełnić informacje o alternatywnych moŜliwościach leczenia i utrzymania zdrowia
poprzez poprawne odŜywianie się, zgodne z głęboką naturą człowieka i środowiska, przedstawiamy tu
pokrótce tradycyjną teorię Ŝywienia opartą na systemie medycyny chińskiej. Jest to bardzo stara
tradycja, sięgająca swymi początkami aŜ w trzecie tysiąclecie p.n.e., w dalszym ciągu skutecznie
praktykowana do dzisiaj. MoŜna ją stosować równieŜ i u nas.
Medycyna chińska nie wyróŜnia jednostek chorobowych, tak jak zachodnia, lecz zawsze traktuje
człowieka całościowo, uwzględniając równieŜ jego środowisko, klimat itp. Choroba to zakłócenie
równowagi w organizmie, brak pewnych składników lub energii, albo niewłaściwy jej obieg. Często takie
same objawy wywoływane są przez bardzo róŜne przyczyny. Dlatego niezwykłą wagę przywiązuje się
do właściwej diagnozy i usunięcia głęboko nieraz leŜących przyczyn, leczenie objawowe traktując jako
prymitywne, bo nie dające rzeczywistego wyleczenia (nawet mimo widocznej początkowo poprawy).
3
Koncepcję pięciu ruchów, czyli pięciu Ŝywiołów albo elementów (a niekiedy czterech, gdy pomija się najsubtelniejszy)
spotkać moŜna we wszystkich staroŜytnych cywilizacjach. Od paru tysięcy lat znana była m.in. w Egipcie, Grecji, Indiach,
Chinach. Nazewnictwo jest w róŜnych kulturach nieco odmiennie, ale po dokładniejszym porównaniu zawsze okazuje się, Ŝe
chodzi o tę samą teorię dotyczącą najgłębszej istoty rzeczywistości. Samo słowo “element” jest niezbyt fortunne, gdyŜ
sugeruje, Ŝe chodzi o jakieś składniki mniej lub bardziej konkretne, materialne. Tymczasem właściwsze jest podejście
symboliczne, opisujące inny plan rzeczywistości. śywioły nie są czymś oddzielnym, lecz oddziaływują na siebie, przechodzą
jedne w drugie, tworzą nigdy nie kończący się cykl pięciu przemian, ruchów leŜących u podstaw wszystkich praw naszego
świata. Szerzej o tym mówimy w dalszych rozdziałach, polecamy równieŜ tablicę 2 na końcu ksiąŜki. Terminy: ruch,
przemiana, Ŝywioł będą stosowane wymiennie
4
Wiele znanych zachodnich klinik i uczelni medycznych coraz częściej prowadzi powaŜne interdyscyplinarne prace w tym
kierunku i zaczyna zapraszać do współpracy najwybitniejszych specjalistów reprezentujących medycynę alternatywną oraz
tradycje wschodnie. Niestety postawa znacznej części polskiego środowiska medycznego, z ministerstwem zdrowia na czele,
poza nielicznymi wyjątkami jest tak konserwatywna, Ŝe nawet nie chce dopuścić do świadomości istnienia innych systemów
medycyny poza zachodnią, traktując je jako zabobon i zacofanie, bez chęci rzetelnego poznania. O tym, Ŝe taki brak otwartości
jest sprzeczny z postulatami współczesnej nauki (oczywiście tej prawdziwej, a nie pozornej — zasłaniającej się przed kaŜdą
niezrozumiałą nowością sloganem “nienaukowości”) dyskretnie się milczy.
PoniewaŜ medycyna chińska jest niezaleŜnym całościowym systemem, błędem jest próba jej
interpretacji przy mechanicznym zastosowaniu systemu pojęciowego medycyny zachodniej.
Na Zachodzie niemal co roku słyszy się inną – nową teorię na temat odŜywiania, zdrowia czy
leczenia. Raz jest to teoria na temat witamin, później na temat białek, następnie hormonów czy
enzymów... aŜ w końcu zwyczajny człowiek przestaje się orientować, co jest naprawdę słuszne.
Natomiast wschodnia medycyna (podobnie jak dawna medycyna europejska) opiera się na prawach
kosmicznych, które są niezmienne. Dlaczego? GdyŜ zawsze po dniu następuje pora nocna – i to jest
jang
i
jin
5
,
po wiośnie następuje lato, późne lato, a po nim jesień i wreszcie zima – i to jest pięć ruchów
znanych teŜ w tradycji chińskiej jako “pięć przemian”. Tu nic nie wymaga zmiany, gdyŜ wynika wprost z
praw kosmicznych rozpoznanych dzięki wnikliwej, rozumnej obserwacji natury. Spojrzenie takie czyni
nasze działania bardzo prostymi. Gdy się tych praw raz nauczymy i właściwie je rozumiemy, widzimy, Ŝe
mają one zastosowanie we wszystkich dziedzinach Ŝycia.
Wierzę, Ŝe
rzeczy
mogą być poŜyteczniejsze wtedy, gdy są bardzo proste, a nie dlatego, Ŝe są
skomplikowane. Teoria
jin – jang
oraz pięciu ruchów jest wszechstronnie uŜyteczna i łatwa do
zrozumienia.
KLASYFIKACJA ZIÓŁ l POśYWIENIA WEDŁUG MEDYCYNY CHIŃSKIEJ
Ze względu na skrótowość tego tekstu, przedstawione zostaną tylko najniezbędniejsze wiadomości
przydatne do utrzymania ciała w harmonii i równowadze, co jest określane mianem zdrowia. Natomiast
wiadomości tu zawarte nie wystarczają do stawiania diagnozy w przypadkach powaŜniejszych zaburzeń
lub choroby – w takich sytuacjach konieczny jest bezpośredni kontakt ze specjalistą medycyny
chińskiej. Diagnoza medycyny zachodniej jest nieprzydatna dla osób pragnących stosować terapię
opartą na tradycji chińskiej!
W tradycyjnej medycynie chińskiej zioła i produkty Ŝywnościowe są sklasyfikowane na kilka
sposobów.
Podział ze względu na smak
Smak jest bardzo waŜną cechą, gdyŜ wiąŜe się z pięcioma Ŝywiołami stanowiącymi podstawę
systemu medycyny chińskiej. W terapii ziołowej i sposobie odŜywiania wyróŜnia się pięć głównych
smaków:
kwaśny – naleŜy do Ŝywiołu drewna; związany jest z wątrobą i pęcherzykiem Ŝółciowym,
gorzki – naleŜy do Ŝywiołu ognia; związany jest z sercem, jelitem cienkim, systemem krąŜenia krwi
oraz układem energetycznym ciała zwanym “potrójnym ogrzewaczem”,
słodki – naleŜy do Ŝywiołu ziemi; związany jest z Ŝołądkiem i śledzioną wraz z trzustką. Pojawia się tu
od razu pytanie, dlaczego smak ten jest tak popularny, czemu ludzie tak lubią słodycze? Tradycje
wschodnie wyjaśniają to bardzo prosto: Ŝywioł ziemi jest Ŝywiołem centralnym, a więc punktem
odniesienia dla wszystkiego. śywioł ziemi daje moŜliwość – podstawę budowania, tworzenia substancji
i energii, ostry – naleŜy do Ŝywiołu metalu; związany jest z płucami i jelitem grubym,
słony – naleŜy do Ŝywiołu wody; związany jest z nerkami i pęcherzem moczowym.
Pierwszą rzeczą wymaganą przy stosowaniu ziół i róŜnych rodzajów poŜywienia, jest rozeznanie do
którego smaku naleŜą. RównieŜ zbierając zioła winniśmy znać ich smak. Znając go będziemy od razu
wiedzieli, z którą przemianą – Ŝywiołem współpracować. Wybierając do jedzenia np. zioła słodkie, poza
całą pozostałą wiedzą jaką mamy, wiemy równieŜ o ich oddziaływaniu na Ŝołądek. I rzeczywiście tak
jest. Pijąc np. kawę (smak gorzki) wpływamy na serce i krąŜenie krwi. Bardzo słony pokarm działa na
nerki, a ostre dania lub przyprawy czy teŜ alkohol – na płuca i układ oddechowy (nadmiar moŜe wywołać
kaszel lub potrzebę głębokiego oddechu). Gdy na odmianę spoŜywamy ogórki w occie, to wpływamy
tym samym na wątrobę i pęcherzyk Ŝółciowy. Wprawdzie na razie nie zostało wyjaśnione w jaki sposób
zachodzi to oddziaływanie, jednak moŜna zorientować się, do której przemiany naleŜy
6
. Jak więc widać,
wschodnia medycyna stanowi system oparty na prostych zaleŜnościach, które naleŜy zawsze
uwzględniać.
Systematykę smaków moŜna przedstawić w nawiązaniu do
obiegu odŜywczego
w cyklu pięciu
5
Patrz tablica 1 na końcu ksiąŜki.
6
Charakterystyka poŜywienia i niektórych ziół w zaleŜności od pięciu Ŝywiołów i pięciu natur
energetycznych przedstawiona jest w tablicach 37, zamieszczonych na końcu ksiąŜki.
ruchów: drewno – ogień – ziemia – metal – woda – drewno, itd. To niezwykle waŜny obieg. Kolejność
przedstawienia Ŝywiołów i kierunek przechodzenia od jednego do drugiego symbolizuje właśnie obieg
odŜywczy. Oznacza to, Ŝe kaŜdy poprzedzający ruch ma za zadanie odŜywianie ruchu następującego
po nim. Tak więc, rozpatrując to z punktu widzenia energetycznego, wątroba i woreczek Ŝółciowy mają
za zadanie odŜywianie serca i układu krąŜenia (osierdzia). Te znowu winny odŜywiać śledzionę i
Ŝołądek, itd.
7
śywioł odŜywiający nazywa się “matką”, a Ŝywioł odŜywiany to “syn”.
Innym waŜnym cyklem to tzw.
obieg kontrolny.
Ukazuje on, w jaki sposób pięć przemian kontroluje
się nawzajem, zapobiegając uzyskaniu nadmiernej dominacji jednej z nich. I tak: drewno “przebija”
ziemię, ogień “topi” metal, ziemia “zasypuje” wodę, metal “ścina” drewno, woda “gasi” ogień. Temat ten
nie będzie tu dalej rozwijany, gdyŜ wymaga szerszej znajomości medycyny chińskiej i wykracza poza
przeznaczenie tej ksiąŜeczki; ogólnie omówiony jest we wzmiankowanej juŜ ksiąŜce Worsley'a
Rozmowy o akupunkturze’.
Trzeba teŜ wiedzieć, Ŝe są i takie rodzaje ziół oraz poŜywienia, które nie mają jednego smaku lecz
przypisywane są do dwóch lub więcej jakości smakowych, np. cynamon mający równocześnie smak
słodki i ostry. Trzeba więc uwzględniać i takie przypadki. Jak to zostanie później przedstawione na kilku
przykładach, kombinowane smaki bywają bardzo uŜyteczne w terapii, pozwalając oddziaływać na kilka
dolegliwości równocześnie.
Znając juŜ smaki, naleŜy poznać skutki ich działania, gdyŜ kaŜdy ma charakterystyczny sposób
oddziaływania na ciało. Tak więc:
Smak kwaśny
Kwaśny smak ma charakter
ściągający,
wywołuje skurcz. Na przykład jeśli pacjent silnie się poci, to
za pomocą poŜywienia o tym smaku moŜna zatrzymać płyny w organizmie, to samo dotyczy biegunki.
RównieŜ ma to zastosowanie w przypadku opadania albo wypadania narządów (np. opadnięcie macicy
czy wypadnięcie odbytu ) poniewaŜ ten smak zwany skupiającym scala lub trzyma narządy razem,
zwiera pory skóry itp.
Warto uwzględniać tę wiedzę będąc w ciepłych krajach lub teŜ przebywając długo w miejscach
gorących. Wiemy, Ŝe w czasach Jezusa Rzymianie z Judei pijali specjalną mieszankę czerwonego wina
z octem
Gdyby tego nie czynili, traciliby ogromne ilości płynów, co zawsze osłabia organizm. Jeśliby
natomiast pili tylko czerwone wino (ruch ognia) to “wydmuchaliby” swój umysł
8
na zewnątrz. Warto
samemu zrobić następujące doświadczenie: podczas upaiów napić się soku cytrynowego, zapobiegnie
to nadmiernemu poceniu się. Tłumaczy to równieŜ popularność ogórków kiszonych sprzedawanych
latem na plaŜach w Polsce.
Smak gorzki
Smak gorzki
osusza.
Terapię opartą na gorzkim smaku stosujemy w przypadku gromadzenia się
Nazwy narządów stosowane w medycynie chińskiej nie powinny być odnoszone wyłącznie w sposób dosłowny
do anatomicznych narządów (tak jak określa je medycyna zachodnia). Chodzi tu raczej o szczególny aspekt
funkcjonalny dotyczący całego ciała; aczkolwiek związany z danym narządem fizycznym, obejmuje teŜ m.in.
odpowiadający mu kanał akupunkturowy. Chiński ideogram określający nazwę kaŜdego z dwunastu głównych
organów zawiera znak “urzędnik” , co symbolicznie podkreśla rodzaj aktywności i wskazuje na dodatkowe
znaczenia jak np.
kontrolowanie pewnych innych narządów czy stref ciała, związanych z głównym organem
(tablica 2 na końcu ksiąŜki). RównieŜ wiele innych określeń tu stosowanych ma nieco odmienne znaczenia (np.
szersze pola znaczeniowe) niŜ znana nam terminologia medyczna — konieczna jest więc pewna doza otwartości i
wyobraźni.
8
W tradycji chińskiej umysł przypisany jest do Ŝywiołu ognia; będzie to szerzej omawiane w
następnych rozdziałach.
7
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Claude Diolosa - Medycyna chinska(1), e-book

Odnośniki